Στη τελευταία κινηματογραφική δημιουργία του Κρίστοφερ Νόλαν, "Oppenheimer", οδηγούμαστε σε ένα προκλητικό ταξίδι σκέψης για τη ζωή και το μυαλό μιας από τις πιο αινιγματικές μορφές της ιστορίας, του J. Robert Oppenheimer. Αν και η ταινία εστιάζει κυρίως στην ανάπτυξη της ατομικής βόμβας κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, εμβαθύνει στην πολυπλοκότητα της ανθρώπινης φύσης, της ηθικής και των περίπλοκων λειτουργιών του ανθρώπινου ψυχισμού. Στο άρθρο αυτό, εξερευνούμε τα κεντρικά θέματα της ταινίας μέσα από το φακό της ψυχοδυναμικής θεωρίας.
Το "Oppenheimer" μας παρουσιάζει έναν χαρακτήρα που είναι, από πολλές απόψεις, η ενσάρκωση του ασυνείδητου νου. Οι εσωτερικές μάχες και συγκρούσεις του Καθηγητή Φυσικής, κρυμμένες κάτω από ένα προσωπείο ευφυΐας και ορθολογισμού, βρίσκονται στο επίκεντρο της ταινίας αντικατοπτρίζοντας την ψυχοδυναμική αντίληψη ότι οι ασυνείδητες επιθυμίες, οι φόβοι και τα τραύματα διαμορφώνουν τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές μας.
Καθ' όλη τη διάρκεια της ταινίας, γινόμαστε μάρτυρες των εσωτερικών του συγκρούσεων. Ο πρωταγωνιστής βρίσκεται σε έναν συνεχή αγώνα να συμβιβάσει τις επιστημονικές φιλοδοξίες του με τις ηθικές συνέπειες του έργου. «Τα χέρια μου είναι βαμμένα με αίμα» αναφέρει σε επίσκεψή του στον τότε Πρόεδρο των ΗΠΑ, φράση που αποτελεί μια συγκλονιστική απεικόνιση αυτής της ενδοψυχικής του έντασης. Μίας έντασης όπου οι πρωταρχικές τις βάσεις μπορούν να αναζητηθούν στη πολύπλοκη σχέση του Οπενχάιμερ με τον πατέρα του.
Αυτό το ηθικό δίλημμα που διατρέχει τη ταινία, απηχεί την ψυχοδυναμική ιδέα του "id", του παρορμητικού και ενστικτώδους μέρους του ψυχισμού μας, που συγκρούεται με το "superego", την εσωτερική μας ηθική πυξίδα. Μια συνθήκη που χαρακτηρίζει πολλές φορές βιώματα και ανησυχίες του καθενός από εμάς. Είναι τόσο συχνή αυτή η πάλη ανάμεσα στο «θέλω» και το «πρέπει».
Η ταινία παρέχει, επίσης, μια συναρπαστική μελέτη των αμυντικών μηχανισμών. Οι αμυντικοί μηχανισμοί λειτουργούν, κατά κύριο λόγο, ως ασπίδες προστασίας για τον ψυχισμό μας. Έχουν συχνά τις ρίζες τους σε ανεπίλυτες συγκρούσεις από το παρελθόν, αποτελώντας τρόπους αντιμετώπισης της συναισθηματικής δυσφορίας. Η χρήση της διανοητικοποίησης, της εκλογίκευσης, αλλά και της σχάσης από τον Οπενχάιμερ, καθώς παλεύει με τις επιπτώσεις της ατομικής βόμβας, αποτελούν κάποιους από τους μηχανισμούς που χρησιμοποιεί προκειμένου να αποστασιοποιηθεί από τη συναισθηματική αναταραχή που προκαλούν οι πράξεις του.
Το "Oppenheimer" μας καλεί επίσης να αναλογιστούμε την έννοια του "σκιώδους εαυτού". Ο Καρλ Γιουνγκ πρότεινε ότι όλοι έχουμε ένα κρυφό μέρος του ψυχισμού μας που περιέχει ιδιότητες, επιθυμίες και συναισθήματα που καταπιέζουμε ή αρνούμαστε. Ο ρόλος του Οπενχάιμερ στη δημιουργία της ατομικής βόμβας τον αναγκάζει να αντιμετωπίσει τον ίδιο του τον σκιώδη εαυτό· το καταστροφικό δυναμικό μέσα του.
Καθώς η ταινία εξελίσσεται, βλέπουμε τον Οπενχάιμερ να παλεύει με τις συνέπειες της απελευθέρωσης αυτής της καταστροφικής δύναμης. Το ταξίδι του αντανακλά την ψυχοδυναμική διαδικασία της ενδοσκόπησης και της ολοκλήρωσης, καθώς προσπαθεί να αναγνωρίσει και να κατανοήσει τις σκοτεινές πτυχές του.
Το "Oppenheimer" όχι μόνο εξερευνά τα ιστορικά γεγονότα γύρω από τη δημιουργία της ατομικής βόμβας, αλλά προσφέρει και ένα πλούσιο μωσαϊκό ψυχοδυναμικών θεμάτων. Αποτελεί έναν στοχαστικό διαλογισμό για την εσωτερική λειτουργία του ανθρώπινου νου, εμβαθύνοντας εντέχνως στην πολυπλοκότητα του ανθρώπινου ψυχισμού. Μας υπενθυμίζει ότι κάτω από την επιφάνεια της λογικής και του λόγου, ο ψυχισμός μας είναι ένας λαβύρινθος συναισθημάτων, επιθυμιών και συγκρούσεων.
Ακριβώς όπως ο Οπενχάιμερ πάλευε να περιηγηθεί στο δικό του ψυχολογικό τοπίο, έτσι κι εμείς ξεκινώντας τα δικά μας ταξίδια αυτογνωσίας και ενδοσκόπησης, κάνουμε μια προσπάθεια κατανόησης του εαυτού με την ελπίδα ότι θα διαμορφώσουμε έναν πιο συμπονετικό και ηθικό εσωτερικό και εξωτερικό κόσμο.
Comments